4 października 2019 r. Komisja Europejska podjęła decyzję o zaklasyfikowaniu bieli tytanowej (dwutlenku tytanu) jako „składnika o domniemanym działaniu rakotwórczym poprzez wdychanie” i to pomimo tego, że większość ekspertów z państw członkowskich na posiedzeniu w dniu 18 września 2019 r. opowiedziała się przeciwko tej decyzji. Stowarzyszenie producentów pigmentów nie widzi zasadności tej decyzji, szczególnie że została podjęta bez oceny jej dalekosiężnych skutków.

Podczas gdy do tej pory konieczna była zgoda ekspertów, teraz poprzez zmianę postępowania na tak zwany akt delegowany, co miało miejsce w lipcu ubiegłego roku, Komisja Europejska mogła taką decyzję podjąć na własną rękę.
Jeszcze przed posiedzeniem we wrześniu Komisja poinformowała o chęci kontynuacji postępowania niezależnie od sprzeciwu ekspertów. „Dla nas jest to niedorzeczne. Kwalifikacja ta ani nie jest uzasadniona z perspektywy toksykologicznej, ani nie będzie miała korzystnego wpływu na ochronę zdrowia i środowiska” – stwierdza dr Heike Liewald, prezes Stowarzyszenia Producentów Pigmentów Mineralnych (Verband der Mineralfarbenindustrie, VdMi).

Dwutlenek tytanu jest pierwszym materiałem zaklasyfikowanym na podstawie niespecyficznych dla materiału, ogólnych efektów zachodzących na poziomie cząstek. Jest to wbrew założeniom rozporządzenia CLP. „Organy UE mogły poprzeć wniosek Niemiec o kwalifikację dwutlenku tytanu w oparciu o maksymalne dopuszczalne stężenie pyłu na stanowisku pracy. Niemcy już ponad rok temu proponowały stworzenie grupy ekspertów, która miała opracować zharmonizowaną europejską wartość graniczną dla tego typu pyłów. Szansa ta przepadła, a zamiast tego stworzono precedens. Argumenty przytoczone jako uzasadnienie klasyfikacji mogą być przeniesione też na inne substancje o podobnej problematyce pyłowej, co spowoduje analogiczne sklasyfikowanie kolejnych substancji na podstawie zjawisk niezależnych od nich” – uzasadnia swoją krytykę VdMi.

Klasyfikacja dwutlenku tytanu i związane z nią skutki są niewspółmierne, a korzyści wynikające z klasyfikacji do tej pory nie zostały przez Komisję Europejską udowodnione. To tylko niektóre z powodów, dla których stowarzyszenia i przedsiębiorstwa z wielu gałęzi gospodarki już wcześniej apelowały o szczegółową ocenę skutków, co zostało udokumentowane w interdyscyplinarnym porozumieniu dotyczącym poprawy przepisów regulujących akty delegowane. Komisja Europejska jednak nie wyraziła zgody na takie postępowanie.

Teraz wszystkie produkty w postaci proszku, zawierające dwutlenek tytanu, muszą być odpowiednio sklasyfikowane i oznaczone. Wprowadzono też dodatkowe oznaczenia dla mieszanek płynnych i stałych zawierających dwutlenek tytanu, niezależnie od tego, czy na stanowisku pracy lub u konsumenta przewiduje się uwalnianie dwutlenku tytanu.

„Konsumenci nie mają styczności z pyłem dwutlenku tytanu, niemalże we wszystkich przypadkach w lakierach, farbach i tworzywach sztucznych dwutlenek tytanu jest trwale związany w matrycy spoiwowej” – wyjaśnia dr Heike Liewald popierając opinię europejskiego gremium ds. oceny ryzyka (RAC). „Oznakowanie zagrożenia na produktach, które nie są niebezpieczne, powoduje z jednej strony niepotrzebne obawy wśród konsumentów, a z drugiej strony może doprowadzić do zobojętnienia i nietraktowania takich ostrzeżeń poważnie.”

Klasyfikacja będzie miała skutki w wielu obszarach, także w przypadku zastosowań, w których w ogóle nie wdycha się dwutlenku tytanu.

Szczególnie dotkliwe będą one w obszarze recyklingu i przetwórstwa odpadów – produkty, które zawierają ponad 1% dwutlenku tytanu, będą sklasyfikowane jako odpady niebezpieczne.
Dotyczy to na przykład utylizacji około połowy wszystkich tworzyw sztucznych i gruzu budowlanego.

Kontekst

Dyskusję na temat klasyfikacji dwutlenku tytanu wywołały badania na szczurach, które wystawiono na działanie tak dużego stężenia pyłu dwutlenku tytanu, że doszło do tak zwanego przeciążenia płuc spowodowanego wdychaniem cząstek pyłu. Zdaniem ekspertów takich badań nie da się odnieść do ludzi. Badania epidemiologiczne prowadzone przez kilkadziesiąt lat nie wskazują na żadne negatywne skutki stosowania dwutlenku tytanu.
Dwutlenek tytanu jest najczęściej używanym białym pigmentem i od dziesięcioleci jest bezpiecznie stosowany. Ze względu na swoje wyjątkowe właściwości techniczne dwutlenek tytanu jest szeroko rozpowszechniony w niemal wszystkich obszarach przemysłu, w szczególności jako dodatek do farb, lakierów, tworzyw sztucznych i papieru. Ponadto służy do barwienia kosmetyków, produktów spożywczych, wyrobów farmaceutycznych, wyrobów budowlanych takich jak np. beton, a także emalii i ceramiki. W wielu tych zastosowaniach dwutlenek tytanu jest niezastąpionym składnikiem.